Unilibrary. Oliy ta'lim muassasalarining yagona elektron kutubxona axborot tizimi.

Табиий фанлар концепцияси

Xaр бир фаннинг мақсад ва вазифаси бўлганидек замонавий фанлар табиий концепсияси фанинг мақсад ва вазифаси бизнинг қамраб турган атроф оламни яхши билишни унига меҳр-муҳаббат кўзи билан қарашни талаб этади. Бу фанни ўқиш давомида талабалар фан ютуқлари уларни замонга боғлаш ва экология, ер, сув, тупроқ, ўсимлик ва ҳайвонот дунёси билан танишади ва фаннинг қадимги марказлари тўғрисида билимга эга бўлади. Марказий Осиё, қадимги Грейия ва Римда яшаган олимларнинг фикрларидан баҳраманд бўлишади.

ДИНШУНОСЛИК

Бу қўлланма асл манбалар асосида тузилган бўлиб, бутунлай янгича услуб ва мазмуни билан илгари ёзилган маъруза матнларидан ажралиб туради. Шунга кўра мазкур қўлланма асосида назарий ва амалий машғулотлар ўгишдан аввал тавсия этилган манба ва адабиётлар билан имкон қадар кенгроқ танишиб чиқиш мақсадга мувофиқдир.

BIOLOGIK KIMYO

Mazkur ma'ruzalar matni Toshkent farmatsevtika instituti talabalari uchun biologik kimyo fanining statik va dinamik bo'limlarining nazariy asoslari berilgan. Talabalarga qulay bo'lishi maqsadida avval tirik organizm tarkibiga kiruvchi moddalarni tuzilishi, xossalari va funktsiyalari keltirilib, bu funktsiyasi o'rganilgan moddalarni organizmning hayot faoliyatidagi modda va energiya almashinuv jarayonlarni mohiyati yoritilgan. Ushbu materiallar o'quv dasturiga va talabalarga o'qiladigan ma'ruzalar kalendar rejasiga mos keladi. Biologik kimyo fanidan keltirilgan ushbu matn 18 ta ma'ruza, 36 akadem soatga mo'ljallangan. Ma'ruzalar matni institutning farmatsiya fakultetining farmatsiya mutaxassisligi, kasbiy ta'lim yo'nalishining talabalari uchun mo'ljallangan. Matndan tibbiyot institutlarida tahsil ko'ruvchilar ham foydalanishlari mumkin.

Ижтимоий экология

Ушбу маърузалар матнларида «Ижтимоии экология» фанининг назарий асослари, турли миқёсдаги, айниқса Узбекистондаги инсон экологияси муаммоларининг сабаб ва оқибатлари, ижтимоий-экологик жиҳатлари ёритилган. Маърузалар матни жамият ва инсон ўртасидаги ўзаро муносабатларни фалсафий ва табиий-илмий англашнинг моҳияти, ижтимоий экологиянинг мақсад ва вазифалари баёнини ўз ичига олган. Унда шунингдек ижтимоий-экологик муаммоларни ҳал этишда иқтисодий сиёсатнинг ролини курсатишга муҳим ўрин ажратилган. Маърузалар матнлари Экология ва бошқа мутахасис йуналишидаги олий ўқув юртларининг талабалари учун мўлжалланган.

Кимё

Кимё фани асосан моддаларнинг тузилишини, хоссаларини ўрганадиган фандир. Кимё фани бошқа табиий фанлар, жумладан физика, геология ва биология билан боғлиқдир. Кейинги вақтларда тирик организмларда бўладиган кимёвий ҳодисаларни ўрганадиган биокимё ва биоанорганик кимёлар жадал суратлар билан ривожланмоқда. Ҳозирги даврда ҳаётни кимёсиз тасаввур этиб бўлмайди. Кимё саноати ҳозирги вақтда кенг кўламда ривожланмокда, натижада унинг ёрдамида керакли бўлган кимёвий ҳар хил хомашёлар олишга муяссар бўлинди, жумладан: пластмасса, сунъий тола ва ёқилғи, бўёқлар, дорилар ва бошқа моддалар ишлаб чиқарилаяпти. Ўзбекистон республикаси мустақиллика эришгандан сўнг инсон олдидаги энг муҳим вазифалардан бири атроф муҳитни ва одамларнинг ишлаб чикариш фаолиятини муҳофаза қилиш бўлиб қолди.

Қуёш энергиясидан фойдаланишнинг физикавий асослари

Махсус курс (Қуёш энергиясидан фойдаланишнинг физикавий асослари) фани бўйича замонавий педагогик технология асосида ёзилган маъруза матнлари В 5440100 - ФИЗИКА таълими йўналишида таҳсил олаётган талабалар учун мўлжалланган.

Кимёвий экология

Ер юзида океанлар, музликлар, дарёлар, ёмғирлар ва ҳоказолар мавжуддир. Нима учун кам ? Чунки бугунги кунда инсониятнинг эҳтиёжини сайёрамизда ҳосил қилинаётган чучук сув ресурсларига тенглашиб қолади. Чунки ишлаб чиқариш ва ҳаёт фаолиятимиз жараёнларида биз тозалаётган сувга қараганда кўпроқ сувни ифлослаймиз. Бундан ташқари, ердаги сувнинг кўп қисми сув эмас, балки етарли даражада концентирланган туз эритмалари ва б.қ. эритмалардир. Ана шунинг учун ҳам сувни тежаш, исроф қилмаслик лозимдир. Сувлар физик-кимёвий хусусиятларига кўра икки хил бўлади: қаттиқ ва юмшоқ сув. Қаттиқ сув ичида калций Са2 К ионни Mg2 ионлар бор сувларнинг хоссалари йиғиндиси Са2 ионларининг умумий концентрацияси сувнинг умумий қаттиқлиги дейилади. Карбонатли ва карбонатсиз қаттиқ сувга фарқланади. Сувнинг қаттиқлиги 1 л га мг экв билан юмшатилган, тузсизлантирилган ва ҳ.к. сувнинг қаттиқлиги 1кг га мг эквивалент билан ифодаланади. Табиий сувнинг қаттиқлиги 0,1 , 0,2 гр эквл дан токи 80-100 эквл гача бўлади. Қаттиқ сувда кир ювганда сув кўп сарфланади, чунки сувнинг бир қисми Са2 К ионлари билан эримайдиган чукма ҳосил қилади. Қаттиқ сувда сабзавот ва гўшт қийин пишади, чунки Са2 К ионлари оқсиллар билан эримайдиган бирикмалар ҳосил қилади. Сувнинг қаттиқлиги юқори бўлса, буйракда тош йиғилишига таъсир сабаб бўлади. Марказлаштирилган сув таъминотида ишлатиладиган сувнинг қаттиқлиги 7 мг эквл бўлиши керак. Қаттиқлиги юқори бўлган сув манбаларидан фойдаланиш зарурати туғилганда сув махсус усулда юмшатилади.

Fizikaviy va kolloid kimyo

Ushbu ma`ruza matnining` maqsadi talabalarga fizik kimyo fanini murakkab moddalarda sodir buladigan fizika konunlari va tajribalari asosida kimyoviy jarayonlarni borishini tushuntirib berushdir.

Landshaftshunoslik asoslari fanidan ma'ruzalar matni

Ma’ruza matnida Landshaftshunoslik asoslari fanining rivojlanish tarixi, Landshaft haqida tushunchalar, Landshaft komponentlari va landshaft hosil qiluvchi omillar, Landshaftlarning morologik tuzilishi va ichki aloqadorliklari, Landshaftlarniig dinamikasi va rivojlanish qonuniyatlari, Landshaftlarda energiya oqimi va namlikning aylanma xarakati, Landshaftlarda moddaning biogeokimyoviy aylanishi Landshaftlar geokimyosi va geofizikasi, Landshaftlar tasnifi, Antropogen landshaftlar va uning tiplari haqida tushuncha, Amaliy landshaftshunoslikning vujudga kelishi va rivojlanishi, Landshaftlarni bashoratlash , Landshaftlarni muhofaza qilish, Tabiiy geografik rayonlashtirish masalalari keng yoritib berilgan. Ma’ruza matnida xarita va sxemalar boyitilgan, matn oxirada takrorlash uchun savolar berilgan. Foydalanish uchun adabiyotlar tavsiya etilgan. Ma’ruza matinni tayyorlashda fanga ta’luqli adabiyotlardan foydalanilgan, talab darajasida tayyorlangan.

Fizika (II qism)

Ushbu ma’ruzalar matni O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan №104-Б ro’yxatga olingan va №186 raqamli qaror bilan tasdiqlangan, namunaviy dastur asosida tayyorlangan. Ushbu ma’ruzalar matni “Umumiy fizika” kafedrasining №1, 29 iyun 2013 yilda kafedra yig’ilishida ko’rib chiqildi.

Fizika kursi (II qism)

Ushbu ma’ruzalar matni fizika kursi 3 semestr davomida o‘rganiladigan bakalavriatning texnika yo‘nalishlari bo‘yicha ta’lim olayotgan talabalar uchun mo‘ljallangan. Bunda fizika kursining elektromagnetizm, tebranish va to‘lqinlar bo‘limlariga bag‘ishlangan 18 ta ma’ruza matnlari keltirilgan.

Назарий механика

Назарий механика фани, мақсади ва вазифалари хақида қўлланманинг бошида етарлича маълумот берилган, шунинг учун оғзаки равишда ҳар бир йўналишлар учун уларга яқин бўлган техникага оид қўшимча малумотлар билан бойитиб борилади.

Физика фанидан маърузалар матни. 1-қисм

Мaърузaлaр мaтни физикa курсининг меxaникa, мoлекуляр физикa, электрoтстaтикa вa ўзгaрмaс тoк бўлимлaригa бaғишлaнгaн. Ушбу мaърузaлaр мaтнигa киритилгaн мaвзулaр меxaник ҳoдисaлaр, гaз қoнунлaри, электрoтстaтик мaйдoн вa ўзгaрмaс тoк қoнунлaрини тaлaбaлaр тoмoнидaн ўзлaштиришлaридa зaрур қўллaнмa бўлиб ҳисoблaнaди. Мaърузaлaр мaтни 18 тa мaърузa мaвзулaридaн ибoрaт. Бундa ҳaр бир мaърузa бўйичa ўргaнилaдигaн мaвзулaр нoми, улaрнинг мaзмуни, мoҳияти ҳaмдa шу мaвзугa тегишли чизмaлaр вa мaтемaтик фoрмулaлaр келтирилгaн. Шу билaн биргa ҳaр бир мaърузa мaвзуси oxиридa тaянч сўз вa ибoрaлaр, нaзoрaт сaвoллaри келтирилгaн. Мaърузaлaр мaтни oxиридa фoйдaлaнилиши зaрур бўлaдигaн aдaбиётлaр рўйxaти берилгaн.

ДИНШУНОСЛИК

Дин инсониятнинг узоқ ижтимоий-тарихий ва маданий ривожланиш жараёнида пайдо бўлган маънавий бойликларидан биридир. Унда инсониятнинг асрлар давомида тўпланган ижтимоий, маънавий, илмий, бадиий, сиёсий, хуллас инсон ва жамият, инсон ва табиат ўртасидаги муносабатлар жараёнида пайдо бўлган ранг-баранг тажрибалари ўз аксини топади. Демак, инсон ўзини онгли мавжудот сифатида идрок этганидан бери сеҳрли кучларга ва диний қарашларга ишониб келади.

ЎЗБЕКИСТОНДА ДЕМОКРАТИК ЖАМИЯТ ҚУРИШ НАЗАРИЯСИ ВА АМАЛИЁТИ

"Ўзбекистонда демократик жамият қуриш назарияси ва амалиёти" фанининг асосий мақсади жамиятнинг сиёсий тизими, сиёсий жараёнлар ва сиёсий ҳокимият ҳамда унинг таркибий қисмлари, сиёсий партиялар, сиёсий ташкилотлар уларнинг ўзаро муносабатларини чукур таҳлилий ўрганиш. Шунингдек, истиқлол йилларида мамлакатимизда амалга оширилган демократик ислоҳотлар уларнинг мазмун-моҳияти ҳамда аҳамияти очиб берилади. Айниқса, Ўзбекистонда демократик жамият қуришда янги тарихий даврнинг бошланиши, Президент И.А.Каримов томонидан демократик фукаролик жамият қуриш назарий асосларининг ишлаб чикилиши. Унинг ўрганилишини тақозо етувчи шарт-шароитлар ва омиллар талабаларга чукур ўргатилади.

Физика фанидан маърузалар

Механика фан сифатида III асрдан то бизнинг эрамизгача кадим грек олими Архимед ричакларни мувозанат конунини ва сузаетган жисмларни мувозанат конуни яратилгандан бошлаб ривожланиб келмокда. Механиканинг асосий конунини Италиялик физик ва астроном Г.Галилей ва тулик тушунтириш ишларини инглиз олими И.Ньютон нихоясига етказди. Галилей-Ньютон механикасида еруглик тезлигидан жуда кичик булган тезликлар учун классик ва макроскопик жисмлар харакат конунини ургатади деб айтиб утди.