Unilibrary. Oliy ta'lim muassasalarining yagona elektron kutubxona axborot tizimi.

BIOTEXNOLOGIYA VA EKOLOGIYA MUAMMOLARI

“Biotexnologiya va ekologiya muammolari” asosan yangi biotexnologik metodlar orqali atrof muhitni zararlanishlaridan himoya qilish muammolari bilan shug’ullanadi. Misol uchun suvni biologik usulda tozalash, qattiq chiqindilarni, qishloq xo’jaligi va tog’kon sanoati chiqindilarini qayta ishlash, o’g’it va pestisidlar olishda biotexnologik metodlarni qo’llash, ular jumlasidandir. “Biotexnologiya va ekologiya muammolari” kursida organik chiqindilarni qayta ishlash usullari va bundagi biokimyoviy jarayonlar, mikroorganizmlar orqali atrof muhit ifloslanishiga qarshi kurash usullari o’rganiladi. Talabalar bu kurs orqali biotexnologiya asoslari va ekologiya muammolari to’g’risidagi ko’p bilimlarni o’zlashtirishlari mumkin. Bundan tashqari ular poliferment tizimlarida fermentlarni barqarorlash va mikroorganizmlar immobilizasiyasi haqida tassavurga ega bo’lishadi

BIOTEXNOLOGIYA

Biotexnologiya– bu tirikorganizmlar(bakteriya, achitqi, inson yoki o‘simlik hujayralari kulturasi), ularningtizimiyokixayotfaoliyatimahsulotlarinitexnologikvazifalarniechishuchunqo‘llashimkoniyatl arini, hamda inson ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan hususiyatlarga ega bo‘lgan organizmlarni yaratish imkoniyatlarini o‘rganadigan fandir. Boshqachaaytganda, biotexnologiya – bubiologikjarayonlarnitexnikavaishlabchiqarishdaqo‘llashgaaytiladi. Biotexnologiya nomi yunoncha so‘zlarning qo‘shilishidan kelib chiqqan bo‘lib, «bios» – xayot, «teken» – san’at, «logos» – so‘z, o‘rganish ma’nolarini anglatadi

BIOTEXNOLOGIYA

So‗nggi 50 yil mobaynida biotexnologiya taraqqiyoti yuksak darajaga chiqdi. Biotexnologiya rivojining hozirgi bosqichini revolyusion deb atash mumkin. Oxirgi yillarda nuklein kislotalar strukturasi va funksiyasi, DNK restriksiyasi fermentlari, ularning hujayradagi ahamiyati gen muxandisligi usullari orqali aniqlandi, gibridomalar va monoklonal antitelolar olindi, biotexnologik jarayonlarga kompyuter texnologiyalari tadbiq etila boshlandi. Insoniyatni tashvishga solib turgan eng yirik muammolar, jumladan, oziq-ovqat, energetika, atrof-muhitni muhofaza qilish, sog‗liqni saqlash kabilarni xal etishda biotexnologiya o‗zining salmoqli xissasini qo‗shib kelmoqda. Biotexnologiyaning ulkan yutuqlari jamiyatning ijtimoiy, iqtisodiy taraqqiyoti uchun tezkor va samarali xizmat qilmoqda.

БИОЛОГИЯНИ ЎҚИТИШ МЕТОДИКАСИ

Биология ўқитиш методикаси биология фан асослари билан боғлиқ бўлган ўқув, жараёнлар, принстиплар ва қонуниятлар тўғрисидаги фандир. Мазкур принстип ва қонуниятларни билиш Ўқитувчига мактаб биология курси билан боғлиқ ўқув-тарбиявий жараёнларни замон талабларига мос ҳолда ташкил етиш ва бошқариш имконини беради. Биология ўқитиш методикаси биология ўқув фанларининг мазмуни, унинг ўқитиш шакллари, методлари, воситаларини ўзаро боғлиқ ҳолда жорий етишнинг мақсад қилиб қўяди.Биология ўқитиш методикасининг асосий вазифаси ўқувчиларга биологик ўкув фанлар бўйича чуқур атрофлича билим бериш, уларнинг ҳар томонлама ривожланган шахс сифатида камол топишига кўмак берувчи ўқув фанлар мазмунини, ўқитиш шакллари, воситалари ва методларини ишлаб чиишдан иборат.

Dorivor o‘simliklar yetishtirishning huquqiy asoslari

Mamlakatimizda qishloq xo’jaligi sohasining yangi yo’nalishlaridan biri bo’lgan dorivor o’simliklarni yetishtirishning huquqiy asoslari fani talabalarga dorivor o’simliklardan foydalanish qoidalari, ushbu yo’nalishda qonunchilikda bo’layotgan o’zgarishlar, huquqiy madaniyatni tabiiy boylik bo’lmish o’simliklar olamiga nisbatan shakllantirish bo’yicha tushuncha beradi. Dorivor o’simliklarni yetishtirishni huquqiy-me’yoriy asoslari fani bo’yicha bilimlarni egallash, kasbiy bilimlarini rivojlantiruvchi ta’limga asoslangan bo’lib,ta’lim oluvchi shaxsini shakllantirishga yo’naltirilgan holda amalga oshiriladi. O’z navbatida ta’limga tadbiq etilayotgan yangi metodlar, tashkiliy shakllar va ta’lim mazmunining markazida ta’lim jarayonining rahbari hamda shu jarayonning sub’ekti va ob’ekti bo’lgan ta’lim oluvchi shaxsi turadi.

Dorivor o'simliklarni yetishtirish texnologiyasi

Ma’lumki, qishloq xo‘jaligi ishlarining mavsumiyligi sababli xar bir tur usimlikka agrotexnika tadbirlarni aniq belgilangan muddatlarda yetkizish lozim. Iqlim (ob-havo) sharoitining keskin kontinentalligi va tuproq sharoitlarinig bir-biridan farq qilishi xamda boshqa ko‘p omillar dorivor o‘simliklar yetirshtirish texnologiyasini ishlab chiqishda nazariy va amaliy bilim uyg‘unligini toqozo qiladi.

O`SIMLIKLAR MORFOLOGIYASI VA ANATOMIYASI

kasblar va lavozimlar milliy klassifikatoriga muvofiq oliy ma’lumotli shaxs egallashi lozim bo’lgan lavozimlar bo’yicha mustaqil faoliyat ko’rsatishga;  ta’lim yo’nalishi hamda turdosh ta’lim yo’nalishlarining magistratura mutaxassisliklari bo’yicha oliy ta’lim olishni davom ettirishga;  kadrlarni qayta tayyorlash va malaka oshirish tizimida qo’shimcha kasbiy ta’lim olishga tayyorlangan bo’lishi shart.

Biologiya

Odam genetikasi irsiyat va o‘zgaruvchanlik qonuniyatlarini, normal va patologik belgilar irsiylanishining o‘ziga xosliklarini, kasalliklarning irsiyatga va muhit sharoitlariga bog‘liqligini inson populyatsiyalarida o‘rganadigan fandir. Odam genetikasi fani – uning morfologiyasi, fiziologiyasi, biokimyosi bilan bir qatorda zamonaviy tibbiyot fanining nazariy poydevorini tashkil qiladi. Bu fan odamlarda bo‘ladigan irsiy o‘zgarishlarni, hayotning molekular-genetik, hujayra, organizm, populatsiya darajasida tadqiq qiladi.

ODAM VA HAYVONLAR FIZIOLOGIYASI

Fiziologiya fanining dolzarbligi talabalarga a’zo va to’qimalarning tuzilishi va ularda kechayotgan fiziologik-biokimyoviy jarayonlarni turli fiziologik xalatlarda qanday o’zgarishlarga uchrashini o’rgatishi xisob-lanadi. A’zo va tizimlarda kechayotgan fiziologik jarayonlarni a’zo, to’qima, hujayra, organella, membrana va molekula darajalarida zamonaviy apparat va priborlar yordamida o’rganish organizmning fiziologik statusiga to’g’ri baho berishda katta ahamiyatga ega. Bu kursni o’qitishda, birinchi novbatda, tabiiy sharoitlarda hayvonot dunyosi rivojlanishining turli darajalariga xos bo’lgan umumiy funksional qonuniyatlarga hamda alohida fiziologik funksiyalarga va ular nimalar bilan bog’liqligiga, organizmning barcha tizimlarini umumiy faoliyatida ularning tutgan o’rni qanday ekanligini tushunish bilan birga, ushbu alohida funksiyani, har xil turdagi hayvonlarda, ularning yashash tarzi va muhiti hamda boshqa omillarga bog’liq ravishda shakllanishi qay tarzda amalga oshishiga ham e’tibor berishi kerak.

ODAM VA HAYVONLAR FIZIOLOGIYASI

Fiziologiya biologik fanlarning muhim bo‘limlaridan biridir. Bu fan sog‘lom organizmda, uning organ va tizimlaridagi hayotiy jarayonlarni, funksiyalarning qyelib chiqish sabablari va mexanizmlarini tushuntiradi, boshqa muhim bo‘lgan tirik organizm funksiyalari orasidagi o‘zaro bog‘liqlikning qonuniyatlarini o‘rganadi. Fiziologiya tirik organizmning, to‘qimalari xujayralar va ularni tashkil etuvchi struktura birliklarida bajarilayotgan qonuniyatlarni tushuntirib beradi.

OPTIMAL VA ADAPTIV BOSHQARISH SISTEMALARI

Mazkur fan bakalavr yo`nalishi bituruvchi guruhlariga o`tiladigan fanlardan biri hisoblanib, mutahassis tayyorlashda muhim ahamiyat kasb etadi. Bu fangacha o`tilgan fanlar talabalarning fanni yaxshi o`zlashtirishiga zamin yaratadi. Fan o`z ichiga texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishda ishtirok etadigan ko`plab asosiy texnik vositalarni qamrab oladi va ular qanday turlarga bo`linadi, qaysi texnologik jarayonlarda ishlatiladi, qanday texnik hususiyatlarga ega ekanligi va shu kabilar to`g‘risida ma‘lumotlar beradi

O’SIMLIKLAR GEOGRAFIYASI

O`simliklar gеografiyasi botanika bilan gеografiya o`rtasidagi oraliq fan bo`lib, o`simliklarning yer yuzida tarqalishi, tarqalish qonuniyatlarini o`rganadi. Bu o`rinda shuni alohida ta'kidlash kerakki, o`simliklarning tarqalishi haqida fikr bayon etish uchun o`simliklar hayoti ularning xilma-xilligini yaxshi bilib olish zarur. Aks holda ularning yer yuzida tarqalishi haqidagi ma'lumotlar faqat quruq yodlash va tasvirlash tarzida amalga oshiriladi. Bunday bo`lishiga esa hеch qachon yo`l qo`yilmaslik kerak. O’simliklar gеografiyasi faqat hozirgi vaqtda yashab turgan o`simliklarning tarqalishi bilan qiziqmaydi, balki uzoq o`tmishda yashagan va tarqalgan, hozirgi kunda esa nobud bo`lib kеtgan o`simliklar bilan ham qiziqadi va ular haqidagi ma'lumotlarni botanikaning boshqa bir tarmog`i - palеobotanika fani o`rganadi

O`SIMLIKLAR INTRODUKSIYASI

1. Ma’lumki, tabiiy bioxilma-xillik jamiyatning iqtisodiy, ekologik, farmatsevtik va madaniy ehtiyojlarini qondirishning ulkan manbai bo‘lib, usiz tabiat va jamiyat barqaror rivojlana olmaydi. Hozirgi kunda butun yer yuzida bo‘lgani kabi, O‘zbekistonda ham dolzarb muammolardan biri – bioxilma-xillikni asrash, uning kamayib borishi bilan bog‘liq muammolarni va mavjud holatni barqaror rivojlanish asosi sifatida saqlab qolish hisoblanadi. Har xil antropogen omillarning tasirida o‘simlik turlari areallarining qisqarib borishi ba’zi bir tur o‘simliklarning butunlay yo‘qolishiga yoki kamayishiga sabab bo‘lmoqda. Shu bois, o‘simliklar dunyosini muhofaza qilish va ulardan oqilona foydalanish hamda chet o‘lkalardan keltirilgan turlar hisobiga boyitish dolzarb muammodir.

Основы экстренной психологической помощи

Учебно-методическое пособие составлено с учетом необходимости ознакомления и оказания экстренной первой психологической помощи насе лению во время различного рода чрезвычайных ситуаций. В рамках учебно методического пособия рассматривается система краткосрочных мероприя тий, направленных на регуляцию актуального психологического, психофизио логического состояния и негативных эмоциональных переживаний человека или группы людей, пострадавших в результате кризисного или чрезвычайного события при помощи профессиональных методов, соответствующих требованиям ситуации.

O’ZBEKISTONNING FOYDALI O’SIMLIKLARI MODULIDAN

Foydali o’simliklar xom ashyobop turlar bo’lib, tabiiy flora tarkibida uchraydigan, bevosita foydalaniladigan yoki qayta ishlov berish mumkin bo’lgan o’simliklardir. Foydali o’simliklarni ularning foydalanilishiga ko’ra asosan ikki guruhga ajraladi: 1. Texnik o’simliklar (kauchik saqlovchi, smola saqlovchi va boshqalar), 2. Natur o’simliklar (oziq ovqat, dorivor, vitaminli va boshq.). Har bir guruh yana kichik guruhlarga bo’linadi. Ayrim o’simliklar yuqoridagi har ikki guruhga mansub bo’lishi mumkin. Foydali o’simliklarning tarqalishi, xo’jalikda ishlatilishining imkoniyatlari va mexanizmlarini eng muhim dorivor, oziq – ovqat va boshqa foydali o’simliklar zaxiralarini baholash va ularni o’rganish uslublarini ishlab chiqadigan fan bu botanika resursshunosligi deb ham ataladi

Odam anatomiyasi

Pedagogik: umumiy o’rta, o’rta maxsus, kasb-hunar ta’lim muassasalarida biologiya, kimyo va ekologiya fanlaridan dars berish xamda o’quv uslubiy – faoliyat bilan shuhullanish va vazirliklarning o’quv-ilmiy bo’limlari, tarmoq institutlari, oliy o’quv yurtlarida ishlashi va boshqa kasbiy faoliyat turlarini bajarishi mumkin.