Kitoblar

ЎЗБЕКИСТОН ГЕОГРАФИЯСИ

Китобда Узбекистан Республикаеи табиий шарошки, ацолиси ва меуют ресурслари, лшшшн ицтисодиётиииг тармоузари географик нуупаи назардан ёрипшлган. Унда мамлакатимизнинг ягоналигини таышнловчи 1\оракалпогитон Республикаси ва вилоятлари, пойтахт — Тошкент шахри шуписодий географик тавсифи асосий ицтисодий районлар доирасида баён этилган. Дарения республика олии укув юртлари ‘География йуналиши талабазарига мулжапланган. Шунингдек. ундан магистрант, катта иллтй ходим-изланувчи, мамлакатимиз миллий ва минтацавий шрписодиёти билан цизи^увчи илмии ходимлар уамда амалиётчилар фойдалантии мумкин.

Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya metodoiogiyasi

Ushbu darslikda iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning hozirgi zamon mazmuni, tadqiqot obyekti va predmeti, shakllanishi hamda rivojlanish xususiyatlari, ichki tuzilishi, tadqiqot usullari ko‘rib chiqilgan. Darslik 0 ‘zbekiston Respublikasi oliy o'quv yurtlari A5140600-Geografiya mutaxassisligi magistrantlariga mo‘ljallangan.Shuningdek, undan tayanch doktorant, doktorant va boshqa iqtisodiy va ijtimoiy geografiya bilan qiziquvchilar ham foydalanishi mumkin.

O'zaro almashinuvchanlik, metrologiya va standartlashtirish

Darslik mashinasozlikda o'zaro almashinuvchilikning qo'llanilish turlari, detallar sirtlarining o'zaro joylashishi va shakllarining og'ishi, sil-liq silindrik, podshipnikli, shponkali, shlitsali, rezbali, konusli, tishli birikmalarga joizlik va o'tqazishlarni aniqlash, selektiv yig'ish masala-lariga qaratilgan. Unda namunaviy detallarni o`lchash va yaroqliligini aniqlashga doir hamda universal va maxsus o`lchash vositalari va nazorat asboblarini qo`llash, o`lchamlar zanjirlarini hisoblashning uslublari bayon qilingan. Shuningdek, standartlashtirish, me`yorlash-tirish hamda afzal sonlar tizimiga aloqador tushunchalar, mahsulot sifatini baholash, ularning iqtisodiy samaradorligini aniqlash masa-lalari ham o`z aksini topgan.

UMUMIY TABIIY GEOGRAFIYA

Mazkur darslik “Umumiy tabiiy geografiya” fanidan 5 140600-Geografiya ta’Iim yo'nalishi uchun mo'ljallangan bo4ib, Mirzo Ulugbek nomidagi O'zbekiston Milliy universiteli "Tabiiy geografiya” kafedrasida tayyorlangan. Umumiy tabiiy geografiya darsligidan talabalar. magistriar. doktorantlar, ilmiy izlanuvchilar, professor-o'qituvcbilar hamda shu sohaga qiziquvchilar ham foydalanishlari mumkin.

O`zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi

Mazkur darslikda O`zbekiston Respublikasi tashkil topishi tarixi, tabiiy sharoiti, tabiiy resurslari, aholi va mehnat resurslari, mamlakatimiz iqtisidiyotining tarmoqlari va ularning joylashuvi, rivojlanishi geografik nuqtayi nazardan bayon etilgan.

Геоморфология асослари

Ушбу қўлланмада умумий геология, геоморфология ва тупроқшунослик асослари қисқача баён қилинган. Ерни тузилиши, таркиби, унда содир бўладиган геологик жараёнлар, уларнинг реълефга тасири, ернинг ички ва ташқи динамик кучлар таъсирида бўладиган жараёнлар, уларнинг релъеф тузилиши, шаклига таъсири ҳақида, тупроқнинг пайдо бўлиши, турлари, тузилиши, хосса ва хусусиятлари ҳақида тўлиқ маълумот берилган.

EKOLOGIYA, BIOSFERA VA TABIATNI MUHOFAZA QILISH

Ushbu darslikning birinchi qismi tabiatning ekologik kolatisi bayon qilish kirishdan boshlanib, ekologiyaning nazariy asoslari: fan tushunchasi, tarixi, ilmiy uslublari, vazifalari, tarmoqlari, tirik organizmlarning o'sish, rivojlanish va tarqalishida ularning ekologik omillar o'rtasidagi munosabatlari, qonunlari yoritilgan. Shu qonunlar asosida populyatsiya, biotsenoz va ekosistemalar har tomonlama tasnif etilishi orqali biosfera, uning tuzilishi, unda moddalar va ener giya almashinishi, biosfera genofondini saqlash chora-tadbirlari keltiriladi va inson hayotini yoritish bilan tugallanadi

Geoaxborot tizimlari va texnologiyalari

Aholi geografiyasi

TUPROQSHUNOSLIKDA GAT TEXNOLOGIYALAR

Ushbu darslik zamonaviy axborot texnologiyalarining jadal rivojlanayotgan geoaxborot tizimlar va texnologiyalar yo'nalishiga bag'ishlangan. Darslikda geografik axborot tizimlar asoslari (GAT), ma'lumotlarni makonga oid taqsimlanishidagi roli, yanada ommabop GAT dasturuy mahsulotlarining sharxi, ma'lumotlar to'plash va kiritish jarayonlari, malumotlarni tuproqshunoslik va dehqonchilikda saqlash va foydalanish uchun dastlabki qayta ishlash, ma'lumotlar bazasini boshqaruv tuzimlarini yaratish prinsiplari keltirilgan. Darslikning alohida bo'limlari multimediya vositalari imkoniyatlarini inobatga olgan holda ma'lumotlarni tahlil qilishga, olingan ina'lumotlarni chiqarish shakllariga, mobil va internet tarmoqlariga, shuningdek masofaviy zondlash ma'lumotlarini GATda foydalanishga bag'shlangan. GAT texnogiyalarni yer resurslarini barqaror boshqarishda, tuproq unumdorligini oshirishda, shuningdek tuproqni muxofazalovchi tadbirlar va agrotexnologiyalarni ishlab chiqishda qo'llashishi bo'yicha chuqurlashtirilgan sharx

Sanoat geografiyasi.

Mazkur darslikda sanoat geografiyasining mohiyati, asosiy jarayonlari, rivojlanish qonuniyatlari ko‘rib chiqilgan. Darslik O‘zbekiston Respublikasi oliy o‘quv yurtlari 5140600-geografiya yo'nalishi talaba- lariga mo‘ljallangan. Shuningdek, undan magistrantlar, tadqiqotchilar va sanoat tarmoqlarining rivojlanishi bilan qiziquvchiiar ham foydalanishlari mumkin.

YER TUZISHNING ILMIY ASOSLARI

Darslik ushbu nom dagi fanning dasturiga mos tarzda O 'zbekiston Respublikasi yer to ‘g‘risidagi qonunchiligida yuz bergan oxirgi o'zgarishlam i va yer islohotini hisobga olgan holda tayyorlandi. U nda yer tuzishning um um iy nazariyasi va uslubiy asoslarining rivojlanish qonuniyatlari bayon etilgan. Yer tuzishning m aqsadi va vazifalari, uning turlari, am alga oshirilish usullari ochib berilgan. Yer tuzish jarayonida hisobga olinadigan obyektlarning asosiy tavsiflari, yer tuzish xizm ati organlari tizim i keltirilgan.

Gidrologiya, gidrometriya va oqimni hajmini rostlash

Mazkur darslik ushbu fan bo`yicha tasdiqlangan namunaviy dastur asosida tayyorlangan bo`lib,"Umumiy gidrologiya","Ggidrometriya","Gidrologik hisoblashlar" va "Oqim hajmini rostlash" qismlaridan iborat. Darslikning asosiy maqsadi shu fanni o`rganishga yo`lantirilgan bo`lib, talabalar tomonidan gidrologik va suv xo`jaligi hisoblarining nazariy asoslari va usullarini o`rganish, ularni gidromeliorativ tizimlarini va gidrotexnika inshootlarni loyihalashda, qurishda va ulardan foydalanishda qo`llash, olingan ma`lumotlarni tahlil qilish va baholashdir.

Gidralogiyaga kirish

Ushbu “Gidrologiyaga kirish" darsligi shu fan dasturi asosida yozilgan. Unda mazkur fanning shakilanish va rivojlanishi farixi, tadqiqot usullari, suvning tabiiy va kimyoviy xususjyatlari, gidrosfera va lifting tashkil etuvchilari, tabiatda suvning aylanishi, atmosfera yog' mlari va bug'lanish, okeanlar va dengizlar, yer osti suvlari, muzliklar va botqoqliklar gidrologiyasi, daryolar, ulaming suv rejimi va -to'yinish manbalari, ko'llar va suv omborlari, gidrologiya va atrof muhit muhofazasi kabi asosiy mavzulari yoritilgan.

Gidrometriya

Ushbu Gidrometriya darsligida daryolar, ko'llar, suv omborlarida bajariladigan suv o'lchash ishlari, jumladan, suv sathini kuzatish va natijalarni qayta ishlash, chuqurliklarni aniqlash, daryo o'zanining ko'ndalang va bo‘ylama profillarini tuzish, morfometrik ko‘rsatkichlarini hisoblash, daryo oqimi tezligini gidrometrik parraklar va boshqa usullarda o‘lchash, o'lchangan tezliklar asosida suv sarftni hisoblash, suv sathi bilan suv sarfi orasidagi bog'lanish grafigini chizish, gidrologik yilnomani tuzish va daryo oqimini hisoblash kabi mavzular yoritilgan.

Umumiy tabiiy geografiya

Umumiy tabiiy geografiya” oliy ta’limdagi geografik bilimlar tizimining eng muhim, asosiy o‘quv fanlaridan biridir. Bu fanni o‘rganish orqali taiabalar geografik qobiqning rivojlanishi, tuzilishi, bo‘linishi, tarkibiy qismlari va ulaming o‘zaro ta’siri, Yerning ichki tuzilishi, litosfera, atmosfera, gidrosfera, biosfera haqida umumiy ma’lumotlar va ularda ro‘y beradigan hodisalar, ularning xususiyatlari, umumiy tabiiy geografik qonuniyatlar va ularning mohiyati, inson va tabiat munosabatlarining geografik asoslari haqidagi bilimlarga ega bo‘ladilar.

Petrografiya

Darslikda magmatik, cko'kindi va metomarfik tog' jinslarining ta'rifi berilgan. Har bir turning strukturasi, mineral tarkibi, hosil bo'lish sharoiti va ular bilan bog'langan foydali qazilma konlari berilgan. Darslik 5311700 "Foydali qazilmasi geologiyasi,qidiruv va razvedkasi"(qattiq foydali qazilmalar)yo'nalishi bakalavriat talabalari uchun mo'ljallangan.

Ўзбекистон географияси

Китобда Узбекистон Республикаси табиий шаройти, аҳолиси ва меҳнат ресурслари, миллий иқтисодиетиинг тармоқлари географик нуқтай назардан ёритилган. Унда мамлакатимизнинг ягоналигини таъминловчи Қорақалпоғистон Республикаси ва вилоятлари, пойтахт - Тошкент шаҳри иқтисодий географик тавсифи асосий иқтисодий районлар дойрасида баён этилган.

Aholi geografiyasi

Aholi geografiyasi darsligi aholi tabiiy harakati, tarkibi va joylanishining hududiy xilma -xilligini tasvirlovchi, ifodalovchi juda katta hajmdagi ma’lumotlar, faktik materiallar (jadval, grafik, diagrammalar, kartosxemalar) bilan boyitilgan.

Iqtisodiy va siyosiy geografiya asoslari

Mazkur o‘quv darsligida iqtisodiy va siyosiy geografiya fanining mazmuni va maqsadi, uning asosiy tushunchalari va bozor munosabatlariga o'tish davrida rivojlanishi, ishlab chiqarishni ijtimoiy hamda hududiy tashkil etish, siyosiy geografiyaning ba'zi bir masalalari to ‘g‘risidagi mavzular yoritilib beriladi. O‘zbekiston Respublikasi o ‘rta maxsus va kasb-hunar markazi tomonidan akademik liseylar, kollejlar uchun o'quv darsligi sifatida tavsiya etilgan.