Unilibrary. Oliy ta'lim muassasalarining yagona elektron kutubxona axborot tizimi.

ҚАДИМГИ ЎЗБЕКИСТОН ИЛК ЁЗМА МАНБАЛАРДА

Ҳозирги кунда Узбекистоннинг ўтмиш тарихини му- каммал ўрганишга бўлган қизиқиш ошиб бормоқда. Қа- димги тарихнинг ёритилиш жараёни ўтмиш манбалари, археологияга оид ашёлар ва ёзма маълумотлар билан узвий боғланади. Археологияга оид топилмалар моддий манбалар. - ибтидоий маконлар, қишлоқ ва шаҳар харобалари ўлка- мизнинг турли жойларида чуқур ўрганилган. Юртимиз кадимги тарихини ёритиш жараёнига пойдевор солган «Авесто» китоблари, Геродот ва Ктесий маълумотлари, Беруний, Наршахий, Ибн Ҳавқал, Сомоний, Абдураззоқ Самарқандий ва Клавихо асарлари, бошқа муаллифлар изланишлари катта рўйхатни ташкил қилади, ХІХ-ХХ аср бошларида ҳам бир қатор буюк тарихчилар, шарқ- шунослар Марказий Осиё халқлари тарихи ва мадания- тини чуқур ўрганишга катта ҳисса қўшдилар. ХХ асрда жуда кўплаб қадимшунос олимларнинг Марказий Осиё- даги изланишлари

ҚАДИМГИ ДУНЁ ТАРИХИ

Ибтидоий ж ам ият гарихи нимадан бахс этади ва унинг а^амияти. Инсоният тарихи изчиллик билан бирининг урници иккинчиси олиб борадиган бешта ижтимоий-щтисодий формацияга: ибтидоий жамоа формацияси, цулдорлик формацияси, феодализм формацияси, капитализм формацияси, коммунизм формациясигя булинган. Ибтидоий жамият тарихи одамзоднинг пайдо булинЫдан то давлатнинг ташкил топишигача булган даврни ^амраб оладиган биринчи формациянинг вужудга келиши, равнац топиши!ва емирилиши процессини урганади. Марксча-ленинча назария ибтидоий жамоа тузуми тарихинм урганиш учун илмий асосдир.

Кўҳна тарихнинг узоқ асрларига назар ташласак, ўтмишда

Кўҳна тарихнинг узоқ асрларига назар ташласак, ўтмишда деҳқончилик ва ҳунармандчилик маданияти билан оламга донг таратган Самарқанд ўзининг мураккаб ва мазмундор тарихи билан кўз ўнгимизда гавдаланади. Бу шаҳар ўзининг илғор ўтроқ маданияти, хилма-хил ҳунармандчилиги, фан ва санъати билан шуҳрат қозонган. Бинобарин, шаҳарнинг қадимги тарихий ёдгорликлари бўлмиш гўзал Гўри-амир, муҳташам Улуғбек, Шердор, Тиллакори мадрасалари, маҳобатли Биби-хоним масжиди, муаззам Улуғбек расадхонаси, сокин Шоҳи-Зинда ансамбли мақбаралари жаҳон маданияти хазинасининг дурдоналари ҳисобланади. Булар қаторига ҳақли суратда Ўрта Осиё халқларининг тарихи ва маданияти ҳақида билимларимизни ошириб бораётган, Самарқанд тарихининг тикланишига имкон берадиган, яқин келажакда «Зангори осмон остидаги очиқ музейга» айлантириладиган Афросиёб ёдгорлигини ҳам киритиш керак.

Кухна ХАРОБАЛАР СИРИ

Қадимги Хоразм. Бир неча минг йиллар давомида ўз қудрати ва тугалмас ажойиб воқеалар бойлиги билан тарих саҳифаларини тўлдирган афсонавий ўлка. Турли ирқдаги )беҳисоб сайёҳ ва мисеионерлар, олимлар ва ёзувчилар, шоир ва достончилар бу гўзал ва <бой ўлканинг узоқ ўтмишини, иқтисодий ва ижтимоий тузумини, моддий ва маънавий ҳаётини, маиший турмушини асрлар сари ўз замонасининг гояларига асосланиб тушунишга ва таърифлашга интили'б келганлар.

Математикаи олй

Китоби мазкур ба асосҳои математикан олӣ бахшида шудааст. Дар китоб маводи назариявӣ мухтасар баён шуда, бештар ба татбики мафҳумҳон буне дии математика ба халли масъалахои амалӣ ахамият дода шудааст. Дар охири хар як боб мисолу масъалаҳо барои машгулятҳои амалӣ оварда шудаанд. Китоб дар заминаи лексияхое, ки муаллиф дар солҳои тӯлони дар макотиби олии кишвар хондааст, омода гаштаст Барон донишчуёни ихтисосхон факултети фармасевти, тибби, факултетҳои табиатшиносӣ ва шахсоне, ки хоҳиши худомӯзӣ доранд

ХІХ-ХХ АСР БОШЛАРИДА ҚЎҚОН ХОНЛИГИДА ТАРИХНАВИСЛИКНИНГ РИВОЖЛАНИШИ

Кукон хонлиги алоҳида бир давлат сифатида Туркистон-Ту- роннинг сиёсий-иқтисодий, ижтимоий жиҳатдан тарих ва маданий ҳаётида катта из қолдирган давлатлардан биридир. Бу давлатнинг чегаралари Шарқий Туркистон, Қозоғистон чўллари, шимолда оқ Мачит шаҳригача, Гарбда Самарқандгача, жанубда эса Бадахшон ва Кулоб, Ҳисор ва Шаҳрисабагача бориб тақалган. Қўқон хонлигининг ташкил топиши ва тараққиёти, 1876 йили Русия томонидан тўлиқ босиб олиб йўқ қилиниши, бу давлат халқларининг рус маъмурияти остидаги ҳаёт тарзларини ёритиш ҳозирги кундаги энг актуал мавзулардан ҳисобланади. Кукон хон- лигининг хўжалик ҳаёти, тарихи, маданияти ташкил топган вақти- дан бошлаб (ХVІІІ асрнинг бошлари) олимлар диққатини торт- мокда. ХІХ асрнинг бошларида эса Қўқон заминида кучли ада- бий-маданий муҳит, инсонларнинг маънавий ҳаётларига тегишли булган адабий мактаб ва ҳар хил жараёнлар пайдо бўлди.

Funksional analizdan misol va masalalar

Ushbu o'quv qo'llanma oliy ta'lim muassasalarida tahsil olayotgan bakalavriat talabalarini funksional analizning asosiy tushunchalari (to'plamlar nazariyasi, o'lchovlar va Lebeg integrali, metrik fazo, chi- ziqli, normalangan, Hilbert fazolari, ularda aniqlangan operator va funksionallarning xossalari va ularning integral tenglamalarga tat- biqlari) bilan tanishtirishga mo'ljallangana

Adabiyot fanidan savol-javoblar to'plami

Maktab va litsey o'quvchilari, abituriyentlar hamda keng kitobxonlar ommasi uchun mo'ljallangan qo'llanma.

ЎЗБЕКИСТОН ТАРИХИ

Ушбу дарслик Ўзбекистон тарихининг милодий IV аср- дан то ХѴІ аср бошларигача бўлган даври воқеа-ҳодиса- ларининг умумий баёнига бағишланади. Бу давр халқимизнинг ижтимоий-иқтисодий ва маънавий ҳаётида тадрижий тараққиёт тақозоси билан содир бўлган улкан тарихий босқич ҳисобланади. Мазкур даврда, авваламбор, ўзбек халқи камол топди ва тарих саҳнасида ўзининг муносиб ўрнини эгаллади. Унинг бетиним машаққатли меҳнати билан дарё водийлари бўйлаб катта ер майдонлари ўзлаштирилиб, ҳозирги кунда сиз ва биз яшаб турган дехкончилик воҳалари шаклланди ҳамда обод ва унумдор вилоятларга айлантирилди. Суғорма деҳқончилик, чорва- чилик ва ҳунармандчилик касби, эл-юртни тўйдирган ва кийинтирган хўжалик тармоқлари ривожланди. Бу хужа- ликларнинг баракати эса ўз навбатида меҳнатсевар хал- қимизнинг ўзига хос турмуш тарзи ва унинг маънавий ҳаёти йўлида асосий қўрқут бўлди. Деҳқончилик воҳалари буйлаб сон-саноқсиз қишлоқлар қад кўтарди. Шаҳарлар- нинг сони ошиб, улар йириклашди ва гавжумлашиб, касбу хунар ва илму маърифатнинг марказига айланди.

УЗБЕКИСТОН ТАРИХИ

Узбек халқининг эзгу орзуси рўёбга чиқиб ўз мус- тақиллигини қўлга киритди. Мустақиллик туфайли унинг бой маданий ўтмишидан сабоқ олиш, Ватан та- рихини чуқурроқ ва изчил тадқиқ этиш ва қимматли хулосалар чиқариш алоҳида аҳамият касб этмокда. Пре- зидентимиз И. А. Каримовнинг, тарихга мурожаат қи лар эканмиз, бу халқ хотираси эканлигини назарда ту тишимиз керак. Хотирасиз баркамол киши бўлмагани- дек, ўз тарихини билмаган кишининг келажаги ҳам бўлмайди деганлари, айни ҳақиқатдир. Мирзо Улуғбек номидаги Тошкент Давлат универ- ситети факультетлараро Узбекистон тарихи ва Урта Осиё археологияси кафедраларининг профессор-ўқитув- чилари томонидан тайёрланган ушбу ўқув қўлланмаси Узбекистон тарихининг илк тош давридан бошлаб ХІХ асрнинг ўрталаригача бўлган катта даврни ўз ичига олади. Унда Ватанимиз ҳудудида бўлиб ўтган тарихий- маданий, ижтимоий-сиёсий ва иқтисодий жараёнларни ўрганиб ва таҳлил қилиб, бу жараёнлар ҳақида объек- тив хулосалар чиқаришга ҳаракат қилдик.

ЎЗБЕКИСТОН ТАРИХИ МАНБАЛАРИ

Ушбу китоб - «Ўзбекистон тарихи манбалари (қадимги за мон ва ўрта асрлар)» «Ўзбекистон тарихи» дан қўлланма сифати- да ёзилган бўлиб, Ўзбекистоннинг қадимги ва ўрта аср тарихи- ни ўрганишда ёрдам беради. Китобда қадимги Эрон, юнон, Рим, Хитой, араб, форс ва қадимги ҳамда ўрта аср туркий тилларида ёзилган ва бизнинг замонимизгача етиб келган қўлёзма манбалар таҳлил қилинади. Кўлланма тарих муаллимлари, олий ўқув юртлари тарих фа- культетларининг талабалари, умумтаълим мактабларининг юқори синф ўқувчиларига мўлжалланган.

ЎЗБЕКИСТОН ТАРИХИ: ДАВЛАТ ВА ЖАМИЯТ ТАРАККИЁТИ

Ўзбекистон тарихини холисона ва хакконий ўрганиш масаласи Президент И.А.Каримовнинг асарларида алохида тахлилини топиб, ўзбек халки давлатчилиги тарихидаги бой анъаналарни тадқиқ этиш долзарб муаммо тарзида махсус таъкидланди. Президент белгилаб берган муҳим вазифалар ва тарихчи олимлар олдига қўйилган масалалар шундан иборатки, асл манбаларга таянган ҳолда Ватанимиз тарихига янгича ёндошиб, қадимги даврлардан то бизнинг замони- мизгача бўлган тарихий жараёнларни ва воқеаларни ўргани- шимиз зарур. Ҳар бир халкнинг давлатчилик ва маданияти тарихини ўрганиш нафакат илмий ёки назарий, балки чуқур маънавий- рухий аҳамиятга эга бўлиб, ҳар биримизда ўзимиз туғилган ва яшаётган она замин билан мустаҳкам алокадорлик хи сини ривожлантиради.

ЎЗБЕКИСТОН ТАРИХИ: ДАВЛАТ ВА ЖАМИЯТ ТАРАККИЁТИ

Ўзбекистон тарихини холисона ва хакконий ўрганиш масаласи Президент И.А.Каримовнинг асарларида алохида тахлилини топиб, ўзбек халки давлатчилиги тарихидаги бой анъаналарни тадқиқ этиш долзарб муаммо тарзида махсус таъкидланди. Президент белгилаб берган муҳим вазифалар ва тарихчи олимлар олдига қўйилган масалалар шундан иборатки, асл манбаларга таянган ҳолда Ватанимиз тарихига янгича ёндошиб, қадимги даврлардан то бизнинг замони- мизгача бўлган тарихий жараёнларни ва воқеаларни ўргани- шимиз зарур. Ҳар бир халкнинг давлатчилик ва маданияти тарихини ўрганиш нафакат илмий ёки назарий, балки чуқур маънавий- рухий аҳамиятга эга бўлиб, ҳар биримизда ўзимиз туғилган ва яшаётган она замин билан мустаҳкам алокадорлик хи сини ривожлантиради.

МИРЗО УЛУГБЕК ТУРТ УЛУС ТАРИХИ

Ҳа, «яхши от» ҳар қандай шахснинг ҳаёти ва фаолиятига баҳо беришда аниқ ҳамда тўғри мезон. Лекин бу шарафга ҳамма бирдай муяссар бўлавермас экан. Феодал синф намояндаси, тожу тахт соҳиби Мирзо Улуғбек (1394-1449) оламшумул илмий муваффақиятлари туфайли шундай бахтга эришган улуғ шахслардандир. Мирзо Улугбек фаннинг жуда кўп соҳалари, хусусан математика, фалакиёт, мусиқашунослик ва тарих илмлари бўйича забардаст олим, илм- фан, маданиятнинг улкан ҳомийси сифатида абад ул-абад тарихда колди. Олимнинг мероси XVII асрдан бери бутун дунё илмий жамоатчилиги- нинг диққат-эътиборини ўзига, қаратиб келяпти. Мирзо Улуғбек ва у қолдирган меросни ўрганишда бизнинг мамлакатимизда ҳам, хорижий юртларда ҳам анчагина асарлар яратилди. Мен бу ерда Жон Гривс, Томас Хайд, Френсис Бейли, Л. Седийо, В. В. Бартолд, В. Л. Вяткин, Е. Кнобл, Т. Н. Кориниёзий, Ғ. Жалолов ва бошқа бир қатор олимларни назарда тугаётирман. Шундай бўлса-да, Улуғбекнинг бетакрор илмий мероси, у таъсис этган ва раҳнамолик қилган Самарқанд мунажжимлик мактаби ҳақидаги тасаввуримизни ҳали етарли деб бўлмайди,

ЎРТА ОСИЁ ХАЛҚЛАРИ ТАРИХИНИНГ ТАРИХШУНОСЛИГИДАН ЛАВҲАЛАР

Милоддан аввалги V-IV асрларда яшаган Фукидиднинг Пело- поннес урушлари ҳақидаги асарини дунёда биринчи илмий тарих деб эътироф этишади. Бу асар ўша давр тарихий воқеаларининг ишончли ва ҳаққоний тасвирлангани билан ажралиб туради. Ге- родот асарига нисбатан Фукидид асари олга ташланган қадам эди. Фукидид китобида ҳаёт воқеаларига Олимп «худо»ларининг аралашувини кўрмаймиз. Фукидид асарида тарихий таҳлилнинг асосий талаблари воқеалар гувоҳларининг айтганларини тақ- - қослаш ва бевосита ўша воқеалар қатнашчиларининг ҳикоялари- дан фойдаланиш каби фазилатларни кўрамиз. Тўғри, Фукидид ҳам асотирлар, мифлардан фойдаланади ва бунда асосий эътиборни тарихий тараққиётга, иқтисодий омилларнинг таъсирига қара- тади. Тарихий далилларни аниқ баён қилиш ва ҳақиқатни аниқ- лашга интилиш Фукидид асарининг

Конструкционные свойства пластмасс

В книге рассмотрены вопросы, связанные с исследованием характеристик деформирования и разрушения пластмасс, а также их фрикционных и антифрикционных свойств. Изложены методические особенности изучения указанных характеристик применительно к полимерным материалами стеклопластмассам. Большое внимание уделено использованию экспериментальных данных для оценки несущей способности подшипников качения и скольжения. Подробно рассмотрены свойства пластмасс при ста тическом, скоростном и ударном нагружения, прочность при кон- тактном нагружении, прочность при одностороннем нагреве, физико- механические, фрикционные и антифрикционные свойства полимер- ных подшипниковых и самосмазывающихся материалов.