Kitoblar

Хоразмда битилган қўлёзмалар

Қўлингиздаги мажмуа қадимий илм-маърифат маскани Хоразмда битилган бой ёзма меросимизнинг Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти қўлёзмалар хазинасида сақланаётган нусхалари тавсифидан иборат. Тарих, адабиёт, аниқ ва табиий фанлар мутахассислари, умуман ёзма мерос мухлисларига мўлжалланган.

Чет тилида рейтинг тизими асослари, тест таркиби ва турлари

Президентимиз И.А.Каримов 1997 йилпинг 26 февралида Вазирлар Маҳкамасида сўзлаган ўз нутқида маориф потсициалини оширишда яна кўп иш қилишимиз керак эканлиги ҳақида тўхталиб ўтдилар. Ўзбекистон Республикаси Президенти хузуридаги Давлат ва жамият қурилиши академияси хорижий тиллар кафедрасида хорижий тилларин ўргатиш соҳасида Акалемняга юкланган мажбуриятлардан келиб чиқиб, Академиянинг юқори технология билан таъминланганлигини ҳисобга олган ҳолда самарали ишлашга ҳаракат қилинмоқда. Қўлланмада тавсия этилган рейтинг тизими ушбу изланишларнинг дастлабки маҳсули бўлиб, Академиянинг ўқув жараённда синовдан ўтказилди ва яхши натижалар берди. Мазкур қўлланмада ҳозирги пайтларда мактаб ва олий ўқув юртларида ўқув жараёнига кириб келаёттан "рейтинг" тизими ҳақида маълумот ва таклифлар келтирилган. Таклиф қилинаёттан рейтинг тизими Ўзбекистон Республикасида қабул қилинган рейтинг баҳолаш тизимидан келиб чиқади ва нафақат инглиз тили учун, балки хорижий тил сифатида ўргатилаётган барча тиллар учун ишлатиш тавсия этилади.

Аз-Замахшарий буюк филолог олим

Арабу ажамлар устози бўлган буюк олим Абу-л-Қосим Маҳмуд иби Умар иби Аҳмад аз- Замаҳшарий жаҳон фани ва маданиятига салмоқли хисса қўшган хоразмлик буюк алломадир. Ушбу тўпламда азиз ҳамюртимиз бўлган беназир олим фаолиятининг айрим қирралари илк маротаба тадқиқ этилмоқда. Унда Урганч Давлат Университети олимларининг бир қатор мақолалари жамланган Ушбу рисола китобхонларга манзур бўлади деган умиддамиз.

Ўзимиз ва сўзимиз

Ўзбек тили туркий тиллар оиласидаги гўзал, қадимий тилдир. Бироқ баъзи бир тазйиқлар, хусусан, Октябрь тўнтаришидан сўнгги зўравонликлар натижасид қисман табиий тараққиётидан чекиниб, сунъий ўзгаришларга учради. Алифбодан тортиб тил қурилишигач ясамаликлар, номувофиқликлар вужудга келди. Истиқлол туфайли жамиятимизиннг ҳамма соҳасида бўлгани каби тил соҳасида ҳам жиддий ижобий ўзгаришлар учун имкониятлар очилди. Тилимиз миллатимиз маънавиятининг бош белгиси сифатида ўзининг чин вазифасини бажаришга киришди, Ушбу рисолада тилимизнинг кечаси, бугуни ва истиқболи билан боғлиқ масалалар публицистик руҳда ёритилган. Она тилининг миллий ўзликни англаш, маънавий камолотдаги ўрни, бугунги кундаги мамлакагимизда шаклланган холис тил сиёсати далиллар, мантиқий қиёслар асосида теран очиб берилган.

Bog'lanishli nutq o'stirishning lingvodidaktik asoslari

Taqdim etilayotgan o'quv-uslubiy qo'llanma nutqiy bog'lanishlaring ba'zi muhim masalalari tadqiqiga bag'ishlangan. Unda og'zaki va yozma nutqning o'zaro munosabati, nazariy tasavvur hamda amaliyifoda yaxlitlip til va adabiyot o'qitish konsepsiyasining psixolingvistik uzviy aloqadorligi xususida mushohada yuritiladi. Kitobda umumiy o'rta ta'lim tizimida matn ustida ishlash tajribasi, ilmiy-metodik qarashlar tadrijiy takomili, pedagogik yondashuvning o'ziga xosligi muayyan darajada yoritilgan hamda umumlashtirilgan. Uslubiy yo'l-yo'riqlar metodika masalalari bilan shug'ullanadigan mutaxassislar, oliy o'quv yurtlari o'zbek tili va adabiyoti ixtisosligi magistrant va bakalavrlari, shuningdek, ta 'lim-tarbiya jabhasi bilan qiziqadigan keng kitobxonlar ommasiga mo'ljallangan.

Мактабгача ёшдаги болаларни тўғри талаффузга ўргатиш

Ушбу китоб болаларда товушларнинг тўғри талаффузини тарбиялаш масалаларига бағишланган. Муаллиф болалар боғчасининг тарбиячилари ва мактабгача тарбия педагогика билим юртининг ўқитувчи ва ўқувчиларига болаларда товушларнинг тўғри талаффузини тарбиялаш юзасидан олиб бориладиган ишлар учун зарур кўрсатмалар таклиф этади. Бундан ташқари, унда болалар боғчасининг барча гуруҳлари учун ишлаб чиқилган машғулотлар, дидактик материаллар берилган бўлиб, тарбиячилар улардан якка ҳолда ҳамда бутун гуруҳ билан машғулотлар ўтказишда фойдаланишлари мумкин. Китобдаги материаллардан фақат тарбиячиларгина эмас, балки ота-оналар, логопедлар, нутқида камчилиги бор бўлган махсус болалар боғчаси ва болалар уйининг тарбиячилари ҳам фойдаланишлари мумкин,

Ёзувлар ўтмиш сирлари шоҳиди

Археологлар Кримдаги Тошоир қоясидан сирли шаклларни топишди: қояда қуролланган ва қиролсиз, югуриб бораётган, йиқилиб ётган одамлар, икки оёғида диккайиб турган от, ғажиб ташлашга тайёр ит тасвирланган. Қадимги замон рассоми ўз қабиласинниг ҳаётида содир бўлган ҳар қандай можарони қояда акс эттирмоқчи бўлган экан? Замонавий одам жуда кўп асрлар муқаддам бўлиб ўтган воқеаларнинг ҳақиқий мазмунини мазкур тасвирлардан тушуниб олармикин? Ёзувнинг ривожланиб расмлардан ҳарфларга ўтганлиги, турли халқлариинг қадимги ёзувларини олимлар қандай қилиб ўқиганлиги ва изоҳлаганлиги ушбу китобда жуда қизиқарли қилиб баён этилган Китобиинг махсус бўлими Русда ёзуанинг тараққий этиш тарихига бағишлинган. Китоб айрим қисқартишлар билан таржима қилинди. Шеърларни шоир Маъриф Ҳаким таржима қилган.

Ўзбек тили фанидан намунавий дастур

Тил ва услуб

Ҳозирги адабий жараённинг актуал проблемалари

Китобда 70 ва 80-йиллар ўзбек совет адабиёти тараққиётининг асосий тенденциялари кузатилади. Ҳозирги ўзбек прозаси, поэзияси ва драматургиясинннг энг кўзга кўринган намуналари таҳлил доирасига тортилади, ҳозирги адабий жараённинг тараққиёт хусусиятлари тадқиқ этилади. Китоб адабиётшунослар, олий ўқув юртлари филология факультетларининг ўқитувчи ва студентларига, шунингдек, ўзбек совет адабиёти масалаларн билан шуғуллапувчи кенг к китобхонлар оммасига мўлжалланган.

Ўзбек тилидаги герман тиллари ўзлашмалари

Монографияда рус тили воситачилигида ўзбек тилига кириб келган герман (немис ва инглиз) тиллари луғат таркибига мансуб сўзлар сон ва сифат жиҳатидан тавсифланади, Уларнинг ўзлашиш жараёнида юз берган фонетик-орфографик, морфологик ва семантик ўзгаришлари таҳлил қилиниб, мазкур лексик қатламиннг ўзбек тилидаги ўрни, вазифаси ва бошқа ўзига хос томонлари рус или билан қиёсланган ҳолда ёритилади. Китоб тилшунослар, аспирантлар, олий ўқув юртларннннг фиология ва герман тили бўлимлари ўқитувчиларига ҳамда студентарига мўлжалланган.

Ўзбек тилиданграмматик жадваллар ва уларга оид методик тавсиялар

Жами 30 тадан иборат бўлган ушбу жадваллар ўқувчилар қуйи синфларда ўрганган грамматик материаллар юзасидан олган билимларини яхлитлаш, янги мавзуни тушунтириш учун хизмат қилади. Жадвалларда ўқувчиларнинг ўзбекча нутқини шакллантириш ва ўстириш учун зарур бўлган грамматик материалларнинг талай қисми, яъни феълларнинг замон шакллари, нисбатлари, кўмакчи феъллар, келишиклар, сўз ясовчи қўшимчалар ва бошқа шу кабилар қамраб олинган. Жадвалларга доир методик тавсиялар берилган бўлиб, улар ўқитувчиларнинг эътиборини грамматик материалларнинг энг муҳим томонларига, уларни тушунтиришнинг диққатталаб жиҳатларига қаратади.

Ўзбек тили контактлари

Қўлингиздаги китоб ўзбек тил контактлари масаласига оид баъзи муаммоларни ёритишга бағишланган. Унинг асосини рус тилининг бошқа миллий тиллар қатори ўзбек тилига бўлган таъсири ва унинг табиий ҳодиса эканлиги ташкил қилади ҳамда бу жара ённинг ленинча миллий тил сиёсати принциплари асосида эркин ра вишда амалга ошаётганлиги исботланади, Шу билан бир қаторда ўзбек тилидаги араб ва форс-тожик тили элементлари ва ўзбек тилининг тожик тилига бўлган таъсири ҳақида ҳам фикр юритилади. Китоб ўзбек тили соҳаси бўйича шуғулланувчи мутахассисларга мўлжалланган.

Ўзбек тилининг тарихий морфологияси

Ушбу китоб туркий тилларнинг энг қадимий ёдгорликлари морфологиясини ёритишга бағишланган. Бунда бой фактик материаллар асосида сўз туркумларининг форма ва маъно тараққиёти бирма-бир баён этилади. Бу китоб туркий тиллар, жумладан, ўзбек тили тарихий тараққиёти процессини аниқлашда катта аҳамиятга эга. Китоб тил ўқитувчилари, турколог мутахассислар, илмий ходимлар ва филология факультети студентларига мўлжалланган.

Ўзбек тилидан маърузалар мажмуаси

Мазкур мажмуа ўзбек тили фанининг барча бўлимларини қамраб олга бўлиб, ҳозирги ўзбек адабий тили ҳақида анча тўлиқ маълумот бериш учун мўлжалланган. Бу тўплам педагогика институти ва университетваринин бошлангич таылим методикаси, дефектология, педаггика ва исихология мактабгача тарбия факультетлари талабалари, шунингдек, олий ўқув юртларит кирувчилар учун ўзбек тили бўйича қўлланма сифатида хизмат қилиши мумкин Мажмуа Низомий номли Тошкент Давлат педагогика университети Илмиі кенгаши йиғилишининг 1999 йил 29 январь 8-сонли қарори билан нашрга тавсия килинган.

Ўзбек тилида машқлар тўплами

«Ўзбек тилидан машқлар тўплами» педагогика институтларининг бошлангич синф ўқитувчилари тайёрлаш ва дефектология факультетлари учун мўлжалланиб, амалдаги «Ўзбек тили» программаси (авторлар: C. Усмонов, А. Азизова) ва «Ўзбек тили тили» дарслиги (авторлар: М. Мирзаев, C. Усмонов, И. Расулов) асосида тузилди. Тўпламда «Ўзбек тили»к курсннинг ҳамма бўлимлари юзасидан ўтказиладиган амалий машғулотлар кўзда тутилди. Машқлар ўтилганларни такрорлаш ва мустаҳкамлаш, янги билим бериш учун тайёргарлик принципи всосида жойлаштирилди. Студентларнинг онгли ўзлаштиришларини ҳисобга олиб, ҳар бир бўлимда орфографик хатоларин топишга, ижодий фикр юритишга мўлжалланган машқлар берилди. Баъзи темаларнинг жойлаштирилишига қисман ўзгартиш киритилди. Масалан, ажратилган бўлаклар гап бўлаклари билан уйғунлаштирилди. Пунктуацияга доир машқлар синтаксис бўлими ичида берилди. Машқ шартлари, схема ва жадвалларни тузишда, факультетнинг специфик хусусиятнни ҳисобга олган ҳолда, оддийдан мураккабга тадрижий равишда ўтишга эътибор берилди.

Ўзбек тили

Қўлланмани тайёрлашда илмий-методик жиҳатдан олий ўрта махсус ўқув юртларининг рус группалари ва рус мактаб. ларида ўзбек тили ўқитиш бўйича нашр этилган дарслик ва қўлланмалар, шунингдек, рус ҳамда ўзбек тилшунослигидаги назарий ва ўқув-методик адабиётлар асос бўлди. Қўлланманинг «Сўз боши», «Фонетика» ва «Синтаксис» қнемлари профессор Х. Абдураҳмонов, «Морфология» («Равишь ва «Ердамчи сўз»лардан ташқари) қисми доцент Э. Шодмонов, «Равиш ва ёрдамчи сўзлар» бўлимлари, «Луғат» қисми доцент A. Рафиев томонидан ёзилган. Мазкур қўлланма ҳунар-техника билим юртларига мўлжалланган дастлабки иш бўлганлиги учун авторлар қўлланмани яхшилаш ва такомиллаштиришга ёрдам берувчи фикр-мулоҳазаларни мамнуният билан қабул қиладилар.

Ўзбек тилида ёрдамчи сўзларнинг семантик-грамматик хусусиятлари

Ушбу монографияда айрим ёрдамчи сўзлар ва улар иштирокида ҳосил бўлган грамматик конструкцияларнинг семантик-грамматик хусисуятлари статистик ва трансформацион усуллар орқали ўрганилади, асосий ва қўшимча грамматик мазмунлари таҳлил қилиниб, шу асосда уларнинг морфологиядаги ўрни белгиланади ҳамда у ёрдамчилар билан ҳосил бўлган синтактик конструкциялар фактик материаллар асосида атрофлича изоҳланади. Китоб илмий ходимлар, олий ўқув юртлари филология факультетларининг ўқитувчи ва талабаларига мўлжалланган.

Жим Рон Энг саара асарлари

Натижалар ва турмуш даражамиз - бу ҳаракатларимиз оқибатидир, бироқ буларнинг бошида юқорида келтирганимдай, дунёқараш, шахсий фалсафа, ҳаётга муносабат ва бизнинг фаолиятимиз турибди. Биз оқибатни ўзгартирмоқчи бўлсак, унинг сабабига таъсир қилишимиз керак. Лекин кўпчилик одамлар оқибатдан нолишади, шикоят қилишади, сабабни эса ё эслашмайди, ё ундан айб қидиришмайди. Китобни шундай мутолаа қилингки, унинг фикрлари, ғоялари сизни ҳаётингизни яхши томонга ўзгартириш мақсадида руҳлантира олсин. Сиз китобни ўқиб илгари пайқамаган ўз имкониятларингизни кўра бошлайсиз

Навоий ва Аттор

Йирик шарқшунос олим Е.Э.Бертельснинг ушбу монографиясида Фаридуддин Атторнинг «Мантиқ ут- тайр» ва Низомиддин Мир Алишер Навоийнинг «Лисон ут-таир» асарларининг қиёсий-типологик таҳлили берилган. Олим Навоийнинг «Лисон ут-тайр» асари Атторнинг «Мантиқ ут-тайр» асарининг таржимаси эмас, балки ўзига хос оригинал асар эканлигини кўплаб мисоллар ёрдамида асослаб бсрган. Монография филологларга, файласуфларга за, умумаи, Алишер Навоийнинг адабий мероси масалалари билан қизиқувчи кеггг китобхонлгр оммасига мўлжалланган.